Əsəddən sonra Suriyanı nələr gözləyir?
Dünən, 09:25
Prezident Bəşər Əsədi devirən qruplardan biri olan “Həyat Təhrir əl-Şam”ın (HTS) liderləri “Əl-Qaidə” ilə keçmiş əlaqələrindən əl çəkdiklərini bildiriblər.
Sherg.az-ın məlumatına görə, müxalifət liderləri mülki qurumlar tərəfindən idarə olunan plüralist Suriya yaratmaq istədiklərini deyirlər.
Bununla belə, HTS Suriyadakı yeganə oyunçu deyil.
Üsyan bir çox fraksiyadan ibarətdir və ölkə şərqə nəzarət edən ABŞ-ın dəstəklədiyi kürd qrupları da daxil olmaqla silahlı qruplar arasında bölünüb.
Köhnə rejimin ordusunun qalıqları ilə qorxulu təhlükəsizlik və kəşfiyyat orqanları yenidən birləşə bilər.
Suriyanın çoxdinli və çoxmillətli əhalisi özünü xaosa və ya birliyə qərq edə biləcək bir anın astanasında görür.
Ölkədəki sünni müsəlmanlar, şiə ələvilər, xristianlar və kürdlər həm Əsəd rejimi, həm də 14 ildir davam edən vətəndaş müharibəsi səbəbindən tez-tez qarşıdurmalara giriblər.
Münaqişə nəticəsində yaranan parçalanmalar dərinləşir.
Bir çox insanlar Əsəd dövlətinin keçmiş fiqurlarına və ya daha qorxulusu köhnə sistemi dəstəklədiyi düşünülən bütün icmalara qarşı qisas məqsədi ilə qətllərdən qorxur.
Ancaq HTŞ qisasla hərəkət etməyəcəkləri mesajını verib.
Vətəndaş müharibəsi Suriyanın müharibədən əvvəlki 23 milyonluq əhalisinin yarısını didərgin salıb. Qaçanların bir çoxu geri qayıtmaq vaxtının gəlib çatmadığını görmək üçün hadisələri diqqətlə izləyir.
Hazırda yalnız suallar var.
Əsədin qəfil süqutundan sonra qısa müddət ərzində HTŞ lideri, əvvəllər Əbu Məhəmməd əl-Colani kimi tanınan Əhməd əl-Şara suriyalıları hökumət xidmətlərini davam etdirəcəyinə inandırmağa çalışdı.
Şəra mərkəzləşdirilməmiş idarəetmə sisteminin qurulmasından danışdı.
Əsəd qaçarkən Dəməşqdə qalan hökumət rəsmiləri, o cümlədən baş nazir Məhəmməd Qazi Cəlali hakimiyyətin ötürülməsini müzakirə etmək üçün üsyançılarla görüşüb.
Əl-Cəzirə telekanalı bazar ertəsi bildirib ki, HTŞ Suriyanın şimal-qərbindəki qalasını idarə edən “xilas hökuməti”nin başçısı Məhəmməd əl-Bəşirə keçid hökumətinin yaradılması ilə bağlı tapşırıq vermək qərarına gəlib.
Hökumətin hansı formada olacağı ilə bağlı təfərrüatlar hələlik bəlli deyil.
Atlantik Şurasının Rafik Həriri Mərkəzi və Yaxın Şərq Proqramlarının baş əməkdaşı Qutaiba İdlbi deyib ki, müxalifət iki həftə əvvəl Hələbə qarşı hücuma başlayanda, yəqin ki, bütün ölkəni idarə etmək üçün məsuliyyət daşıyacağını gözləmirdi.
İdlbinin sözlərinə görə, Dəməşqin sürətlə süqutu, polis və ordunun dağılması özü ilə təhlükəsizlik problemlərini də gətirib.
Keçid dövrü üçün mövcud olan vahid çərçivə artıq etibarlı deyil. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 2254 saylı qətnaməsi həm Əsəd hökumətini, həm də müxalifət qruplarını əhatə edən siyasi prosesə çağırıb.
İdlibi qeyd edir: "Hər kəs, xüsusən də yerlərdəki üsyançılar deyir ki, "Bu çərçivə artıq etibarlı deyil, çünki artıq rejim yoxdur. Biz rejimin hərbi yolla itirdiyini siyasi yolla verməyəcəyik".
BMT-nin Suriyadakı humanitar koordinatoru Adam Abdelmoula deyib ki, dövlət sektoru işçiləri indiyədək müvəqqəti baş nazirin işə qayıtmaq çağırışlarına məhəl qoymayıb, bunun nəticəsində hava limanları, sərhəd keçidləri və Xarici İşlər Nazirliyi kimi yerlərdə problemlər yaranıb.
"Düşünürəm ki, bu insanların işə qayıtması üçün bir neçə gün və silahlı qruplardan çoxlu təminatlar lazım olacaq" deyir Adam Abdelmoula.
O bildirib ki, hazırkı xaos şəraitində BMT əməkdaşları ölkəyə daxil olmaqda çətinlik çəkirlər və bu, humanitar yardımın paylanmasına mane olur.
Hələlik isə daxili sülh davam edir. İğtişaşçılar nizam-intizamlı görünür, asayişi qorumağa çalışır və heç bir qisas əlaməti göstərmirlər.
Ekspertlər deyirlər ki, Əsəddən sonrakı Suriyanın necə görünəcəyini zaman göstərəcək.
Bununla belə, yeni qərarlar qəbul edilərkən parçalanmaların da baş verməsi mümkündür.
Geri qayıt