25 dekabrda Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında baş verən təyyarə qəzası Azərbaycan və Rusiya arasında ciddi müzakirələrə səbəb oldu. “Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus sərnişin təyyarəsinin Rusiya hava məkanında vurulması hadisəsi yalnız texniki qəza kimi dəyərləndirilmir. Musavat.com təhlilçisi bildirir ki, hadisə baş verən andan Azərbaycan tərəfinin operativ reaksiyası və məsələni beynəlxalq səviyyədə qaldırması bu faciənin ətrafında müzakirələrin daha dərindən aparılmasına şərait yaratdı.
Hadisədən 3 gün sonra Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə telefon danışığı zamanı baş verənlərə görə üzrxahlığını bildirdi. Putin faciənin Rusiya hava məkanında baş verməsi səbəbindən məsuliyyət hiss etdiyini vurğuladı və həlak olanların ailələrinə başsağlığı verdi. Danışıqda vurğulandı ki, Azərbaycan təyyarəsi Qroznı hava limanına enməyə çalışarkən, həmin bölgədə Ukrayna pilotsuz uçuş aparatlarının hücumlarını dəf etmək üçün Rusiya Hava Hücumundan Müdafiə sistemləri aktivləşdirilib. Məhz bu zaman təyyarə təsadüfən hədəf alınıb.
Putinin bu üzrxahlığı və hadisənin detallarını açıqlaması ilk baxışdan Rusiya tərəfinin məsuliyyətə yanaşması kimi görünsə də, məsələnin hüquqi və kompensasiya tərəfi hələ də açıq olaraq qalır.
Hadisənin ilk anından Azərbaycan tərəfi məsələyə operativ şəkildə yanaşdı. Prezident İlham Əliyevin qətiyyəti və prinsipiallığı sayəsində beynəlxalq ictimaiyyətə və yerli mediaya dəqiq və real məlumatlar çatdırıldı. Azərbaycanın nazirləri dərhal qəzanın baş verdiyi əraziyə göndərildi və oradan əməliyyat çəkilişləri yayıldı. Baş Prokurorluğunun nümayəndələri isə Rusiyaya göndərildi və hadisənin obyektiv araşdırılması üçün Moskva ilə israrlı əməkdaşlıq başladı.
Azərbaycan hökumətinin bu çevik addımları həm məsələni beynəlxalq diqqət mərkəzində saxladı, həm də təyyarənin vurulmasının təsadüfi olmadığını göstərən müəyyən şübhələrə aydınlıq gətirilməsi zərurətini ortaya qoydu.
Rusiya İstintaq Komitəsi tərəfindən cinayət işi açılması və ilkin istintaq tədbirlərinin görülməsi təqdirəlayiq addımdır. Lakin bu hadisənin tam obyektiv şəkildə araşdırılması üçün günahkarların cəzalandırılması və məsuliyyətə cəlb olunması tələb olunur. Azərbaycan tərəfi, həmçinin, təyyarənin vurulmasına görə kompensasiyanın ödənilməsini gözləyir.
Bu məsələdə əsas məqam Azərbaycanın suveren hüquqlarının qorunmasıdır. Rusiya tərəfi hadisəni “pilotsuz uçuş aparatlarının hücumlarını dəf etmək üçün texniki səhv” kimi izah etsə də, bu, məsuliyyətdən yayınmağa əsas vermir.
Azərbaycan tərəfinin prinsipial mövqeyi bu məsələdə ədalətin bərpa olunması üçün mühüm rol oynayır. Günahkarların cəzalandırılması və kompensasiyanın ödənilməsi təkcə Azərbaycan ailələri üçün deyil, beynəlxalq hüququn aliliyinin qorunması üçün də vacibdir.
Bu hadisə həm də göstərdi ki, Azərbaycan dövlətinin operativ və qətiyyətli reaksiyası beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən diqqətlə izlənilir. Azərbaycan tərəfi təkcə üzrxahlıqla kifayətlənməyəcək və bu məsələnin sonadək ədalətlə həll olunması üçün mübarizəsini davam etdirəcək.
Yekunda: Rusiyanın Prezidenti Vladimir Putin’in Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə zəng edərək üzr istəməsi sadəcə bir dövlət başçısının üzrxahlığı kimi qiymətləndirilməməlidir. Bu, eyni zamanda, Azərbaycanın yüksək dövlət həmrəyliyi, xalq-dövlət birliyi və beynəlxalq səviyyədə sərgilənən prinsipial mövqeyinin nəticəsidir.
Azərbaycan xalqı, dövlət rəhbərliyi və hökumətinin birgə göstərdiyi qətiyyət, bu hadisəyə operativ yanaşması və ədalət tələb edən prinsipial mövqeyi Rusiyanın üzrxahlığını zəruri etdi. Vladimir Putin bu addımı atmaqla təkcə bir insidentə görə məsuliyyəti qəbul etmədi, həm də Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu və gücünü bir daha etiraf etmiş oldu.
Azərbaycanın güclü həmrəyliyi və dövlət rəhbərinin qətiyyətli addımları Rusiyanı, öz mövqeyini və nüfuzunu daha da itirməkdən çəkinərək belə bir jest etməyə vadar etdi. Bu, Azərbaycanın prinsipial mövqeyinin və beynəlxalq hüququn qorunmasında öz ədalətini təmin etmək gücündə olan bir dövlətin nümunəsidir.
Hadisə göstərdi ki, Azərbaycan yalnız bir dövlət olaraq deyil, həm də həmrəyliyi və xalq-dövlət birliyi ilə beynəlxalq arenada öz mövqeyini qətiyyətlə müdafiə edə bilən bir ölkədir. Bu, təkcə üzrxahlıqla kifayətlənməyəcək, həm də ədalətin bərpa olunması üçün mübarizənin davam etdiriləcəyinin bir göstəricisidir.
Musavat.com
